​نماز، تجلی بخش محبت و انس به خدای کریم است. نماز نفی معبودهای غیر حقیقی، تخیلی، عاطفی و الحادی است. نماز رازست و نیاز، نماز آرامش است و پرواز، نماز آرایش است و پیرایش.

نماز آراستن به زیور خوبی‌ها و زیبایی و پیراستن از کژیها زشتی‌هاست. نماز بازدارنده از فحشاء و منکرات و آلودگی‌هاست.

اقامه نماز واجب است ولی ذات مقدس حق اول وقت خواندن آن را واجب نشمرده است تا بندگانش دچار عسر وحرح و سختی و مشقت نگردند. گاهی ممکن است انسان در وقت فضیلت نماز مشغول کار مهمی باشد مثل نجات جان یک انسان و… در این صورت نجات جان یک انسان بر نماز اول وقت ترجیح دارد. یا گفته شده نماز جماعت اگر با تأخیر خوانده شود بر نماز فرادای اول وقت ترجیح دارد. چون وحدت اجتماعی از اهمیت بسیار والایی برخوردار است. اما اگر انسان بدون عذر موجه جدی نماز را به تأخیر بیاندازد شاید کوتاهی و بی اعتنایی نسبت به تماز تلقی گردد و مقبولیت آن‌را دچار اشکال سازد.

نماز اول وقت در متون دینی، مورد تأکید بسیار قرار گرفته و فضایل فراوانی برای آن نقل شده است. از نظر تأثیرات روحی، روانی و اجتماعی می‌توان امور زیر را نام برد :

1- عادت دادن شخص به نظم

وجود نشاط و آمادگی و حضور قلب بیشتر جهت انس و ارتباط با خدا و تقویت کمالات نفسانی

2- زمینه سازی جهت برگزاری جماعت‌های بزرگ و انس و الفت و اتحاد بیشتر مسلمانان

عمل وقتی که صورت ظاهرش الهی است، صورت باطنش هم الهی می‌شود، ادای تکلیف قطعی، قبول شدنش و وصل شدن آن به رحمانیت پروردگار عالم در دنیا قطعی است و در آخرت هم عمل به رحیمیت پروردگار وصل می‌شود، که جلوه این رحیمیت، بهشت و رضوان، من الله اکبر است

توضیح آنکه وقتی جامعه اسلامی مقید به خواندن نماز اول وقت باشند، در هر منطقه، غالب مردم هم زمان به نماز خواهند ایستاد. این مسئله آمادگی آنان را برای جماعت و ایجاد صفوف گسترده و پر جمعیت بیشتر می‌کند. درحالی‌که نماز در غیر اول وقت، در بین زمان‌های مختلف پراکنده می‌شود و از اجتماع و شکوه عبادی و انس و الفت مؤمنان در مراکز دینی می‌کاهد.” کلباسی مجتبی، یکصد پرسش و پاسخ درباره نماز، دفتر اول تهران، ستاد اقامه نماز،1380، ص97-”

شهید بزرگوار مطهری در همین زمینه می‌فرماید : مسئله ای که در مورد نماز مورد توجه اسلام قرار گرفته است دقت زیاد نسبت به رعایت وقت است به طوری که دقیقاً روی دقیقه، ثانیه آن حساب شده است. بدون شک این امر در روح عبادت و رابطه انسان با خدا مؤثر نیست که مثلاً اگر یک دقیقه قبل از وقت نماز را شروع کنیم آن حالت تقرب و توجه پیدا نمی‌شود ولی اگر اول وقت انجام شد تقرب ایجاد می‌شود. اسلام خواسته است نوعی تمرین وقت شناسی و تمرین احترام گزاردن به نظم و وقت قرار داده باشد .” ر.ک : استاد شهید مرتضی مطهری، تعلیم و تربیت در اسلام(انتشارات صدرا، 1371) ص192″

خلاصه نماز اول وقت آنقدر ارزشمند است که امیرالمؤمنین حضرت علی(علیه‌السلام ) در جنگ صفین نماز ظهر را در اول وقت در بحبوحه جنگ اقامه فرمود.